Gözaltına Alma Nedir?
Gözaltına alma bir koruma tedbiri olup, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 91. maddesinde düzenlenmiştir. Aynı zamanda söz konusu gözaltı işlemine ilişkin olarak Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği de düzenlenmiştir. Gözaltı kararı verme yetkisi Cumhuriyet savcısına ait olup, Cumhuriyet savcısı kolluk birimlerine yazılı olarak gözaltı emri verir. Ancak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde emri sonrasında yazılı hale getirmek üzere sözlü olarak da verebilir.
CMK 91. madde
(1) Yukarıdaki maddeye göre yakalanan kişi, Cumhuriyet Savcılığınca bırakılmazsa, soruşturmanın tamamlanması için gözaltına alınmasına karar verilebilir. Gözaltı süresi, yakalama yerine en yakın hâkim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren 24 saati geçemez. Yakalama yerine en yakın hâkim veya mahkemeye gönderilme için zorunlu süre 12 saatten fazla olamaz.
(2) Gözaltına alma, bu tedbirin soruşturma yönünden zorunlu olmasına ve kişinin bir suçu işlediği şüphesini gösteren somut delillerin varlığına bağlıdır.
(3) Toplu olarak işlenen suçlarda, delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle; Cumhuriyet savcısı gözaltı süresinin, her defasında bir günü geçmemek üzere, 3 gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilir. Gözaltı süresinin uzatılması emri gözaltına alınana derhâl tebliğ edilir.
(4) (Ek: 27/3/2015-6638/13 md.) Suçüstü hâlleriyle sınırlı olmak kaydıyla; kişi hakkında aşağıdaki bentlerde belirtilen suçlarda mülki amirlerce belirlenecek kolluk amirleri tarafından 24 saate kadar, şiddet olaylarının yaygınlaşarak kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasına yol açabilecek toplumsal olaylar sırasında ve toplu olarak işlenen suçlarda kırk sekiz saate kadar gözaltına alınma kararı verilebilir. Gözaltına alma nedeninin ortadan kalkması hâlinde veya işlemlerin tamamlanması üzerine derhâl ve her hâlde en geç yukarıda belirtilen sürelerin sonunda Cumhuriyet savcısına, yapılan işlemler hakkında bilgi verilerek talimatı doğrultusunda hareket edilir. Kişi serbest bırakılmazsa yukarıdaki fıkralara göre işlem yapılır. Ancak kişi en geç 48 saat, toplu olarak işlenen suçlarda 4 gün içinde hâkim önüne çıkarılır. Bu fıkra kapsamında kolluk tarafından gözaltına alınan kişiler hakkında da gözaltına ilişkin hükümler uygulanır.
a) Toplumsal olaylar sırasında işlenen cebir ve şiddet içeren suçlar.
b) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;
1.Kasten öldürme (madde 81, 82), taksirle öldürme (madde 85),
2.Kasten yaralama (madde 86, 87),
3.Cinsel saldırı (madde 102),
4.Çocukların cinsel istismarı (madde 103),
5.Hırsızlık (madde 141, 142),
6.Yağma (madde 148, 149),
7.Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
8.Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma (madde 195),
9.Fuhuş (madde 227),
10.Kötü muamele (madde 232),
c)12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda yer alan suçlar.
d) 6/10/1983 tarihli ve 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 33 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen suçlar.
e) 10/6/1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanununa dayanılarak ilan edilen sokağa çıkma yasağını ihlal etme.
f) 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 3 üncü maddesinde belirtilen suçlar.
(5) Yakalama işlemine, gözaltına alma ve gözaltı süresinin uzatılmasına ilişkin Cumhuriyet savcısının yazılı emrine karşı, yakalanan kişi, müdafii veya kanunî temsilcisi, eşi yada birinci veya ikinci derecede kan hısımı, hemen serbest bırakılmayı sağlamak için sulh ceza hâkimine başvurabilir. Sulh ceza hâkimi incelemeyi evrak üzerinde yaparak derhâl ve nihayet 24 saat dolmadan başvuruyu sonuçlandırır. Yakalamanın veya gözaltına alma veya gözaltı süresini uzatmanın yerinde olduğu kanısına varılırsa başvuru reddedilir ya da yakalananın derhâl soruşturma evrakı ile Cumhuriyet Savcılığında hazır bulundurulmasına karar verilir. (1)
(6) Gözaltı süresinin dolması veya sulh ceza hâkiminin kararı üzerine serbest bırakılan kişi hakkında yakalamaya neden olan fiille ilgili yeni ve yeterli delil elde edilmedikçe ve Cumhuriyet savcısının kararı olmadıkça bir daha aynı nedenle yakalama işlemi uygulanamaz.
(7) Gözaltına alınan kişi bırakılmazsa, en geç bu süreler sonunda sulh ceza hâkimi önüne çıkarılıp sorguya çekilir. Sorguda müdafii de hazır bulunur.
Gözaltı kararı verilebilmesi için üç koşulun bir arada bulunması gereklidir:
- Bu tedbirin uygulanmasının soruşturma yönünden zorunlu olması gerekir.
- Kişinin bir suçu işlediği şüphesini gösteren somut kanıtların bulunması gerekir.
- Yasal bir engelin bulunmaması gerekir.
- Cumhuriyet savcısının emri gerekir.
Gözaltı Süreleri
Bireysel suçlarda gözaltı süresi, şüphelinin yakalama yerine en yakın hâkim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren 24 saati geçemez.
Hâkim veya mahkemeye gönderilme için zorunlu süre 12 saatten fazla olamaz. Yani bireysel suçlarda göz altı süresi yolda geçecek süre ile birlikte 36 saatten fazla olamayacaktır.
Toplu suç, aralarında iştirak iradesi bulunmasa da üç veya daha fazla kişi tarafından işlenen suçtur. Toplu olarak işlenen suçlarda, Cumhuriyet savcısı 24 saat olan gözaltı süresini, her defasında bir günü geçmemek üzere, üç gün süreyle uzatılmasına karar verebilir.
Toplu suçlarda 24 saatlik gözaltı süresi, 3 kez ek karar verilerek şüpheli hakkında maksimum toplam 4 gün gözaltına alma işlemi uygulanabilmektedir.
*Terör suçlarına ilişkin hükümler farklıdır.
Gözaltı Kararına İtiraz
- Şüpheli,
- Şüphelinin müdafii,
- Şüphelinin kanunî temsilcisi,
- Şüphelinin eşi,
- Şüphelinin birinci veya ikinci derecede kan hısımları
Karara karşı itiraz sulh ceza hakimliğine yapılır. İtiraza en geç 24 saat içerisinde cevap verilir.
Ceza hukukuna ilişkin diğer yazılarımızı okumak için buraya tıklayabilirsiniz
Avukat Onur AKÇINAR – Kırklareli
Avukat İrem KURBAN AKÇINAR – Kırklareli
Telefon: 0543 392 10 59
Bir yanıt yazın