Kamu Davası Nedir?
Ceza muhakemesinde kamu davası, iddia makamı olan savcılığın suç işlendiğine dair yeterli şüphe oluştuğu kanaatiyle açtığı her türlü ceza davasıdır. Savcılık tarafından ceza mahkemelerine açılan tüm davalar kamu davası niteliğindedir. Gerek şikayet üzerine gerekse savcılık tarafından kendiliğinden açılan tüm ceza davaları hukuki açıdan kamu davası olarak kabul edilirler. Soruşturma konusu suçun şikayete tabi olup olmamasının açılan ceza davasının niteliğinin kamu davası olup olmaması ile bir bağlantısı yoktur.
Kamu Davası Nasıl Açılır?
Kamu davasını açma görevi Cumhuriyet savcısına aittir. Savcı, kamu davasını bir iddianame düzenleyerek görevli ve yetkili mahkemede açar. İddianamede yer alması gereken unsurlar CMK m. 170’te belirtilmiştir.
Kamu Davasının Açılmasında Savcının Takdir Yetkisinin Olduğu Haller
Cumhuriyet savcısının kamu davasını açıp açmama konusunda takdir yetkisinin olduğu hallerde, cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar (KYOK) verebileceği gibi kamu davası açılmasının ertelenmesi kararı da verebilir. Bu sebepler Şahsi Cezasızlık Sebepleri, Etkin Pişmanlık, Kamu Davası Açılmasının Ertelenmesi şeklinde sayılabilir.
Kamu Davasında Şikayet ve Şikayetten Vazgeçme
Takibi şikayete bağlı suçlar, TCK’da tek tek sayılmıştır. Takibi şikayete bağlı suçlarda kamu davası açılması mağdur veya suçtan zarar görenin şikayet başvurusu yapmasına bağlıdır.
Takibi şikayete tabi olmayan, yani re’sen (kendiliğinden) soruşturulan ve kovuşturulan suçlarda, şikayetten vazgeçme kamu davasını düşürmez. Mağdur veya suçtan zarar gören şikayetten vazgeçse bile ceza mahkemesi kamu davasının yargılamasına devam eder.
Kamu Davasına Katılma (Müdahil Olma)
Mağdur, suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler ile malen sorumlu olanlar, ilk derece mahkemesindeki kovuşturma evresinin her aşamasında hüküm verilinceye kadar şikâyetçi olduklarını bildirerek kamu davasına katılabilirler. itiraz, istinaf veya temyiz aşamalarında kamu davasına katılma isteğinde bulunulamaz. Ancak, ilk derece mahkemesinde ileri sürülüp reddolunan veya karara bağlanmayan kamu davasına katılma istekleri, itiraz, istinaf veya temyiz başvurusunda açıkça belirtilmişse incelenip karara bağlanır.
Kamu Davasının Düşmesi
Kamu davası hakkında bazı hallerde “düşme kararı” verilebilir. Kamu davasının düşmesi kararı aşağıdaki hallerde verilir:
1. Kovuşturma Şartının Gerçekleşmemesi: Bazı suçlarda kovuşturma yapılması izne tabidir. İznin verilmediği veya verilmeyeceği anlaşıldığında kamu davası hakkında düşme kararı verilmelidir.
2. Şikayetten Vazgeçme (TCK m.73/4): TCK m.73/4’e göre, kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça mağdur veya suçtan zarar gören kişinin şikayetten vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.
3. Uzlaşma (CMK m.253): Ceza davasında uzlaşma gerçekleştiği takdirde kamu davasının düşmesine karar verilir. Uzlaştırma, ceza soruşturması ve davasında tarafsız bir kimseninuzlaştırmacının uyuşmazlığın çözülmesi için suçun mağduru ve failinin iletişim kurduğu süreçtir (CMK md. 253/1).
4. Dava Zamanaşımı (TCK m.66): Dava zamanaşımın gerçekleşmesi halinde kamu davasının düşürülmesine karar verilir. Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçtiği halde dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen kanuni süre içinde sonuçlandırılmamış ise, devletin cezalandırma hakkından vazgeçmesi ve ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur.
5. Sanığın Ölümü (TCK m.64): Sanığın ölümü TCK’ya göre kamu davasının düşmesi nedenidir. TCK m.64’e göre, sanığın ölümü halinde kamu davasının düşürülmesine karar verilir. Ancak, niteliği itibarıyla müsadereye tabi eşya ve maddi menfaatler hakkında davaya devam olunarak bunların müsaderesine hükmolunabilir.
6. Genel Af (TCK m.65): Genel af, kamu davasının düşürülmesi nedenidir. Özel af halinde kamu davası hakkında düşme kararı verilemez. TCK m.65’e göre, genel af halinde, kamu davası düşer, hükmolunan cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.
7. Önödeme (TCK m.75): Önödeme kurumunun uygulanması halinde kamu davasının düşmesi kararı verilir. Önödeme, uzlaşmaya tabi suçlar hariç olmak üzere sadece adli para cezası yaptırımını içeren suçlarda veya yasa maddesinde belirlenen hapis cezasının üst sınırı 6 ayı geçmeyen suçlarda failin belli bir miktar para ödeyerek soruşturma veya kovuşturmanın sonuçlarından kurtulmasını sağlayan bir kurumdur.
Ceza hukukuna ilişkin diğer yazılarımızı okumak için buraya tıklayabilirsiniz.
İlgili bir yazı olan “Görevi Kötüye Kullanma Suçu ve Cezası (TCK 257)” yazısını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.
Avukat Onur AKÇINAR – Kırklareli
Telefon: 0543 392 10 59
Bir yanıt yazın